,, (...)Żyjemy nadal tu , na ziemi, w którą wsiąkła nasza krew i łzy…
Żyjemy nadal, sypie na nas śnieg. Widzimy białe drzewa,
Tak, dostrzegamy je, spijamy zmierzch ciemnymi oczami
I rozmawiamy nieco z szarymi ptakami.”
Słowa Rejzel Żychlińskiej - pochodzącej z Gąbina - stały się tytułem i mottem niezwykłej uroczystości, która odbyła się w Gąbinie 9 czerwca 2021 r. z inicjatywy Gombin Jewish Historical and Genealogical Society (Gombin Society) oraz Burmistrza Miasta i Gminy Gąbin. Było nią odsłonięcie tablicy upamiętniającej żydowską społeczność Gąbina. Dzięki przestrzeni wirtualnej to wydarzenie mogli zobaczyć rozsiani po całym świecie potomkowie Żydów gąbińskich, którzy z wielkim wzruszeniem uczestniczyli w tej historycznej chwili.
Historia Żydów w Gąbinie sięga XV w. Przed drugą wojna światową Gąbin był miejscowością wielokulturową, a ważną jej część stanowili Żydzi. Okupacja niemiecka, która rozpoczęła się we wrześniu 1939 położyła kres tej rzeczywistości - spłonęła Żydowska Synagoga, a wielu gąbińskich Żydów zginęło w Auschwitz, Treblince i Chełmnie. Zaledwie garstka Żydów przetrwała Holocuaust.
Dlatego tak ważne było odsłonięcie Tablicy Pamięci Społeczności Żydowskiej Gąbina, która zgromadziła wielu gości: Naczelnego Rabina Polski Michaela Schudricha, Kierownika Delegatury w Płocku Urzędu Marszałkowskiego Marlenę Mazurską, Wicestarostę Iwonę Sierocką, Radnych Powiatu Płockiego, Radnych Miasta i Gminy Gąbin, dyrektora Fundacji Forum Dialogu Olgę Kaczmarek oraz Dyrektora Zespołu Szkół im. Stanisława Staszica w Gąbinie Jadwigę Milewską wraz wicedyrektorami Elżbietą Błaszczyk i Januszem Pielacińskim. Obecni byli również organizatorzy uroczystości Prezes Stowarzyszenia Żydów Gąbińskich Gombin Jewish Historical and Genealogical Society, Bernard Guye oraz Burmistrz Miasta i Gminy Gąbin Krzysztofa Jadczak. Wszyscy podkreślali znaczenie dialogu i wzajemnego zrozumienia oraz znaczenia wielokulturowości w dzisiejszym świecie. Można więc powiedzieć, że pragnienie Rejzel Żychliskiej z jej poetyckiego pamiętnika : ,, Chcę przejść jeszcze raz po tej trawie i płakać na tej ziemi do nieba i do wiatru” spełniło się. Kiedy Burmistrz Miasta Gąbina Krzysztof Jadczak, Rabbi Schudrich i projektant tablicy Wojciech Wasilewski przystąpili do uroczystego aktu osłonięcia tablicy, zgromadzeni nie kryli wzruszenia. Koncert nauczycieli ze Szkoły Muzycznej w Gąbinie i ich uczniów ubogacił tę historyczną chwilę. Niezwykłym gestem pojednania było złożenie symbolicznych biało- czerwonych róż przez młodzież z Zespołu Szkół im. Stanisława Staszica w Gąbinie, a także montaż poetycko-muzyczny w ich wykonaniu, w którym nie zabrakło wierszy Rejzel Żychlińskiej i tradycyjnych piosenek żydowskich. Finałowy utwór ,, Hevenu Szalom alehem/ A pokój niech będzie z nami” sprawił, że zarówna młodzież jak i publiczność nie kryła już wzruszenia, mieszały się brawa, łzy i piękne słowa:,, Śpiewajmy pokój dla świata”. Występująca młodzież zachwyciła wszystkich swoją dojrzałością i pięknem, a przede wszystkim profesjonalizmem. Na zakończenie wszyscy mogli skosztować humusu przygotowanego przez uczniów z Zespołu Szkół im. Stanisława Staszica, kugla czy chałek przygotowanych przez Stowarzyszenie Razem Możemy Więcej oraz słodkości przygotowanych przez właściciela bistro Folk. O wszystkich dbali wolontariusze z Klubu Ośmiu z Zespołu Szkół Stanisława Staszica w Gąbinie. Całość poprowadziła Karen Forth -przyjaciółka Stowarzyszenia Gąbinierów .
Wspomnienia i życie, przeszłość i teraźniejszość połączyły się w tym niezwykłym dniu, połączyły się w Tablicy Pamięci Społeczności Żydowskiej Gąbina, która stanęła w centrum miasta w tzw. parku z fontanną.
Warto zatrzymać się przy niej na chwilę, by odkrywać ciekawostki o społeczności żydowskiej Gąbina, by zastanowić się, jak ważna jest tolerancja oraz wzajemne zrozumienie, a przede wszystkim pamięć o tych, których już nie ma…, Nie zapominajmy też o przesłaniu: ,, Niech nasze życie będzie radosne, pozdrowienie ,, pokój” niech połączy nas”.
